تشخیص اصل یا بدل بودن طلا از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل برای تشخیص اصلی بودن آن نیاز به دقت و امتحان کردن روش‌های گوناگون است. برای این کار سه روش وجود دارد که عبارتند از: ری گیری (xrf)، اسی فایر (Assay fire) و سنگ محک (touchstone)، ما در این مقاله قصد داریم، روش تست طلا با سنگ محک را توضیح دهیم.
دقت کنید که آزمایش سنگ محک را بااحتیاط انجام‌دهید، زیرا این آزمایش به‌کمک اسیدها انجام‌می‌شود، این تست به ایمنی و توجه زیادی نیاز دارد و بکارگیری رویه‌های دقیق ضروری هستند.
آزمایش سنگ محک نشان می‌دهد که طلای 24 عیار در مقابل تمام اسیدها به جز قوی‌ترین اسیدها مقاومت می‌کند. هرچه طلا خالص تر باشد، اسید مورد نیاز برای حل کردن آن قوی‌تر است. قدرت اندازه گیری شده اسید نیتریک برای آزمایش طلا 14عیار و کمتر است. Aqua regia، مخلوطی از یک قسمت اسید نیتریک و سه قسمت اسید هیدروکلریک است که از آن، برای آزمایش خلوص بالاتر قیراط طلا از روش مقایسه و حذف استفاده می‌شود.
برای انجام آزمایش طلا به‌کمک سنگ محک، به یک کیت تست اسید (از طریق تامین‌کنندگان ابزار جواهرفروشان تهیه‌کنید)، یک منطقه با تهویه مناسب، دو لیوان شیشه‌ای، آب، جوش شیرین، دستکش محافظ، کاغذ ساینده 320 گریت، عینک ایمنی و کاغذ و به حوله نیاز دارید.
کیت تست شما شامل مجموعه ای از سوزن‌های تست است. هر سوزن یک نمونه طلای عیار در نوک خود دارد و ارزش عیار در کناره آن نقش بسته شده است. بهتر است برای آزمایش طلای زرد از سوزن طلای زرد و برای آزمایش طلای سفید از سوزن طلای سفید استفاده کنید.
فروش طلای سبک توسط جواهری نورا انجام می‌شود.
سنگ مَحَک چیست؟
یکی از روش‌های قدیمی مطمئن برای تعیین عیار طلا استفاده از سنگ محک است. در بازار شکل‌های مختلفی از این سنگ وجود دارد. نام دیگر این سنگ، سنگ لیدی می‌باشد.
سنگ لیدی یک سنگ سیاه رنگی از جنس سیلیسیم و کوارتز است.
سنگ لیدی فقط برای طلاهایی به کار می رود که کم وزن و با ورقه‌های نازک طلا ساخته شده باشند. این سنگ برای طلا‌های سنگین قابل استفاده نیست.
فروش طلای بدون اجرت توسط جواهری نورا ارائه می‌شود.
چرا سنگ محک همچنان کاربرد خود را حفظ کرده است؟
سنگ لیدی از گذشته‌های دور تا به امروز کاربرد فراوانی دارد که نام دیگر سنگ محک است و در هر مغازه طلا فروشی پیدا می‌شود. طلا فروشان برای تشخیص طلای اصل از بدل از این سنگ استفاده می‌کنند، باید به این نکته توجه کنید که از نظر اتحادیه صنف طلا فروشان این روش عیار سنجی و استفاده از این سنگ منسوخ شده است ولی هنوز در مغازه‌های خرده فروشی طلا برای تشخیص طلای اصلی از بدلی از این روش استفاده می‌شود.
تیزآب سلطانی چیست؟
تیز آب سلطانی یک محلول اسیدی است که برای شناسایی طلای اصلی از بدلی روی سنگ محک ریخته می‌شود، نام علمی تیزآب سلطانی، Aqua regia است. این محلول بسیار قوی و خورنده و دودزا است.
محلول تیزآب سلطانی از ترکیبات اسید نیتریک و اسید هیدروکریدریک غلیظ ساخته شده است که نسبت حجمی آن یک به سه است. این محلول قوی می‌تواند فلزاتی همچون طلا و پلاتین را در خود حل کند. هچنین می‌توان با افزودن مقداری جوهر نمک به تیزآب سلطانی عیار آن را کم یا زیاد کرد.
برای تشخیص طلای 18 عیار یا 750 از تیزآب سلطانی استفاده می‌کنیم که فرمول آن عبارت است از:
ساخت تیزآب سلطانی= 50 cc اسید کلریدریک+ cc 30 تیزآب سلطانی
دلیل نام گذاری این محلول به نام تیزاب سلطانی این است که برای تشخیص فلزات گران بهایی از قبیل: طلا، پلاتین و… کاربرد دارد. تیزاب سلطانی به رنگ‌های قرمز یا زرد در بازار وجود دارد.
فروش طلای قسطی توسط جواهری نورا ارائه می‌شود.
نحوه شناسایی طلا به وسیله‌ی سنگ محک
برای تعیین عیار طلا به وسایلی نیاز داریم که این وسایل عبارتند از:
- سنگ محک
- اسیدهای عیار شده
- ترازوی دقیق
برای این کار ابتدا طلای مورد نظر را چند بار روی این سنگ می‌کشیم، این کار باعث می‌شود که خطی روی این سنگ ایجاد شود، بعد از این کار چند قطره اسید روی سنگ محک می‌ریزیم.
در این صورت یکی از حالات زیر اتفاق می‌افتد:
● خطی که روی سنگ محک از طریق طلا کشیده شده است، محو می‌شود.
اگر این اتفاق رخ‌دهد قطعه مورد نظر یا طلا نیست یا عیار آن از اسید کمتر است.
● خط طلا هیچ واکنشی با اسید نمی‌دهد.
در این حالت قطعه طلا است، عیار طلا با عیار اسید یکی هست و باید با اسید بالاتر آزمایش شود.
● خط طلا در اسید حل یا رنگ آن کم رنگ می‌شود.
در این حالت قطعه طلا عیارش پایین است و طلا را باید با اسید عیار ضعیف‌تر آزمایش و محک زد.
● استفاده از کلید شاخص برای محک زدن طلا
روش دیگری برای تست طلا وجود دارد که اول طلا و کلید شاخص را روی سنگ محک می‌کشند. خطوطی که روی سنگ باقی‌مانده را با هم مقایسه می‌کنند، در این صورت عیار طلا را به دست می‌آورند.
همچنین می‌توانید در مقاله فرق طلای 18 و 24 عیار بیشتر راجب عیار طلاها اطلاعات کسب کنید.
چند روش برای تعیین درجه خلوصی طلا وجود دارد؟
چند روش علمی برای تعیین دقیق درجه خلوص طلا وجود دارد، برخی مخرب (آزمایش آتش) و برخی غیر مخرب (فلورسانس اشعه ایکس) است. هر دو روش به تجهیزات پرهزینه، رویه‌های خاص و فضایی با نور و تهویه مناسب نیاز دارند. یک روش ساده‌تر برای تعیین درجه خلوص طلا در جواهرات، فرآیند آزمایش سنگ لمسی یا سنگ محک است، تکنیکی قدیمی که برای جواهرات نسبتاً مخرب نیست و نتایج سریعی را ارائه می‌دهد.
تمیز کردن سنگ محک
وقتی که سنگ محک پر از خطوط از قطعه طلا شد و جای خالی برای محک زدن مجدد نبود، روی سنگ تیزآب ریخته سپس روی آن نمک اضافه کنید. بعد این سنگ را با آب بشویید، دراین صورت می‌توانید دوباره از این سنگ استفاده کنید.
با مطالعه روش تشخیص طلای اصل از بدل، خرید طلا مناسبی را تجربه خواهیدکرد.